Total Protezlerde Diş Dizimi Prensipleri Nelerdir?

Ağzın tamamında yer alan dişlerin kaybedilmesi halinde dişleri ve çevresinde bulunan dokuların taklit edilmesi total protezlerle gerçekleştirilmektedir. Total protezler, hareketli protezler olarak da bilinmektedir. Total protezler alt çene ve üst çene için ayrı ayrı üretilmektedir. Genel olarak akrilik reçine veya uygun olan farklı malzemelerden yapılmaktadır.

 Total Protezlerin Amaçları Nelerdir?

 Total protezler, dokudan destek alarak alt ve üst çeneye oturan hareketli protezler olarak bilinmektedir. Genel olarak total protezlerin yaşlı bireylere uygulandığını söylemek mümkün olmaktadır. Total protezler, diş implant tedavilerine göre daha uygun fiyatlı olmaktadır. Total protezlerin amaçları;

-Hastaya çiğneme fonksiyonunun geri kazandırılması amaçlanmaktadır.

-Estetik amaçlı bir kullanım sağlanması amaçlanmaktadır.

-Total protez uygulamasıyla hastanın konuşma fonksiyonlarının düzeltilmesi hedeflenmektedir.

-Dişsizlikten dolayı kişinin psikolojisinde oluşabilecek negatif durumlara engel olunması amaçlanmaktadır.

-Çene kemiklerine iletilen kuvvetle birlikte biyolojik dengenin sağlanması amaçlanmaktadır.

Total Protezlerde Diş Dizimi Prensipleri Nelerdir?

 Yapılan total protezlerde diş dizimi prensipleri nelerdir?

Geçici kaide plakları üzerine yerleştirilen ve mum şablonlar üzerinde yer alan suni dişlerin belirli prensipler dahilinde yerleştirilmesi gerekmektedir. Total protez aynı zamanda tam protez olarak da bilinmektedir.

Diş dizimi kuralları üç düzlem esas alınarak gerçekleştirilir:

1- Frontal düzlem

2-Sagittal düzlem

3-Horizontal düzlem

TAM PROTEZLERDE ÖN GURUP DİŞ DİZİMİ KURALLARI

Üst Ön Gurup Dişlerin Dizim Kuralları

Üst ön gurup dişler ağızda en çok görünen, dudaklara destek olan ve renk, şekil ve büyüklük bakımından estetiğe en çok katkıda bulunan dişlerdir.

 Üst ön gurup dişlerin seçiminde hastanın yüz şekli göz önüne alınmalıdır.

 Üst 1. keser dişler orta çizginin iki yanında simetrik olarak yer almalıdır.

 Üst 1. keser dişler kesici papilladan ortalama 1 cm. kadar ön tarafa yerleştirilmelidir.

 Üst kanin dişler ağızın köşe dişleridir, bu nedenle konumları çok önemlidir.

I-Her bir dişin kendisine ait tek tek dizim kuralları:

Frontal düzleme göre mesio-distal yönde;

üst 1. keser dişler eğimsiz olarak, üst 2. keser dişler ve üst kanin dişleri 5º eğimle dizilmelidir.

Sagittal düzleme göre labio-lingual yönde  üst 1. keser dişler 5º,  üst 2. keser dişler 10º, üst kanin dişler 5º açı ile dizilmelidir. 

 Horizontal düzleme göre üst 1. keser dişler yatay düzlemle temas halinde, üst 2. keser dişler 2 mm. kadar yukarda, üst kanin dişlerin kron apexleri yatay düzlemle temas halinde dizilmelidir. (Galvin dizaynı)

Alt Ön Gurup Dişlerin Dizim Kuralları

Alt ön dişlerin labial yüzleri, dudak kenarının iç yüzüne temas etmelidir.

 Alt ön dişler kretlerin tepe noktasından geçen düzlem ile labial sulcusun tam ortasından geçen düzlem arasında herhangi bir yere dizilebilir.

Dizim bu hattın önüne çıkarsa alt dudağın normal şekli kaybolur, kretin daha iç bölgesine yapılan dizim ise dilin hareketlerinin kısıtlanmasına yol açar.

I-Her bir dişin kendisine ait tek tek dizim kuralları:

 Frontal düzleme göre mesio-distal yönde alt 1. ve 2. keser dişler eğimsiz, alt kanin dişleri hafif eğimli olarak dizilir.

 Sagittal düzleme göre labio-lingual yönde alt 1. ve 2. keser dişler hafif labiale eğimli, alt kanin dişleri hafif linguale eğimli dizilirler.

 Horizontal düzleme göre bütün alt ön gurup dişlerin kesici kenarları bu düzlemle temas halinde olacak şekilde dizim yapılır.

II-Gurup halinde dizim kuralları

-ÜST ÖN GURUP-

1. keser dişlerin mesial ve distal köşeleri, bu dişlerin labial yüzlerinden geçen teğete eşit uzaklıkta olmalıdır.

2. keser ve kanin dişlerin mesial ve distal köşeleri bu teğetten gittikçe uzaklaşacak şekilde dizim yapılmalıdır.

-ALT ÖN GURUP-

1. ve 2. keser dişlerin mesial ve distal köşeleri bu dişlerin labial yüzlerinden geçen teğete eşit uzaklıkta olmalıdır. Kanin dişlerinin mesial ve distal köşeleri bu teğetten gittikçe uzaklaşacak şekilde dizim yapılmalıdır.

III-Alt ve üst gurup dişlerin birbirleri ile ilişkisini gösteren dizim kuralları

Frontal düzlemde üst 1. keser dişlerin kesici kenar genişlikleri, alt 1. keser dişlerin tamamını ve alt 2. keser dişlerin kesici kenarlarının 2/3’ünü örtecek şekilde olmalıdır. Üst 2. keser dişler alt 2. keserlerin 1/3’ünü ve alt kaninlerin mesial kenarlarını karşılar. Üst kanin dişlerin mesiali, alt kaninlerin distal kenarları ile temas halinde olmalıdır.

Sagittal ve horizontal düzlemlerde, üst keser dişler alt dişleri 1,5-2mm.’lik bir farkla örterler. Bu durum konuşma ve çiğneme fonksiyonları esnasında alt protezlerin yerinden oynamasını önler.

TAM PROTEZLERDE ARKA GURUP DİŞLERİN DİZİM KURALLARI

Arka gurup dişler genelde fonksiyonla ilgilidir. Yani azı dişleri esas olarak çiğneme görevini üstlenmişlerdir. Fakat kısmen de olsa fonksiyon ile estetiği bağdaştırarak dizim yapılmalıdır.

Örn; üst 1. küçük azı dişlerinin estetiğe büyük katkısı vardır.

Şu halde fonksiyonel koşullar dikkate alınarak gerçekleştirilen bir dizim ve oklüzyon şekli aynı zamanda estetik bir manzara da arz eder.

Arka gurup dişler dizimleri aracılığı ile protezlerin retansiyon ve stabilizasyonuna da katkıda bulunurlar.

Bu kavramlar özellikle alt protezlerde daha büyük önem taşıdığı için dizim nötral bölgede yer almalı ve cilalı yüzeylerin şekillendirilmesine özen gösterilmelidir. Böylece yumuşak dokuların sağlıkları da korunmuş olur.

I-Her bir dişin kendisine ait tek tek dizim kuralları:

-ÜST ARKA GURUP-

Frontal düzleme göre labio-lingual yönde üst 1.küçük azı dişlerinin bukkal tüberkülleri oklüzal düzlemle temas halindedir.

Palatinal tüberkülleri oklüzal düzlemden 0,5 mm. kadar yukarda yer almalıdır.

Üst 2.küçük azı dişlerinin bukkal ve palatinal tüberkülleri oklüzal düzlemle temasta olmalıdır.

Frontal düzleme göre labio-lingual yönde üst 1.büyük azı dişlerinin mesio-bukkal tüberkülleri oklüzal düzlemden 0,5 mm. yukarda, mesio-palatinal tüberkülleri oklüzal düzlemle temasta olmalıdır.

Üst 1.büyük azı dişlerinin disto-bukkal tüberkülleri oklüzal düzlemden 1 mm. yukarda, disto-palatinal tüberkülleri 0,5 mm. yukarda olacak şekilde dizim yapılmalıdır.

Frontal düzleme göre labio-lingual yönde üst 2.büyük azı dişlerinin mesio-bukkal tüberkülleri oklüzal düzlemden 1,5 mm., mesio-palatinal tüberkülleri oklüzal düzlemden 1 mm. yukarda olmalıdır.

Üst 2.büyük azı dişlerinin disto-bukkal tüberkülleri oklüzal düzlemden 2 mm., disto-palatinal tüberkülleri ise oklüzal düzlemden 1,5 mm. yukarda olacak şekilde dizim yapılmalıdır.

Sagittal düzleme göre mesio-distal yönde üst 1. ve 2. küçük azı dişlerinin uzun aksları vertikal düzleme paralel yerleştirilirken, üst 1. büyük azıların uzun aksları vertikal düzlemler ortalama 5º, üst 2. büyük azı dişlerinin uzun aksları vertikal düzlemle ortalama  15ºaçı yapacak şekilde dizilmelidir. Bu eğimler Spee eğrisine uyum göstermelidir.

I-Her bir dişin kendisine ait tek tek dizim kuralları:

-ALT ARKA GURUP-

Frontal düzleme göre labio-lingual yönde alt 1. küçük azı dişleri eğimsiz olarak, alt 2. küçük azı, alt 1. ve 2. büyük azı linguale hafif eğim verilerek dizilmelidir.

Sagittal düzleme göre mesio-distal yönde  alt 1.küçük azı dişleri eğimsiz, alt 2. küçük azı, alt 1 ve 2. büyük azı dişleri Spee eğrisine uyum gösterecek şekilde eğimli olarak dizilmelidir.

Alt 1. büyük azı dişleri Spee eğrisinin en derin noktasına gelecek şekilde yerleştirilmelidir.

II-Gurup halinde dizim kuralları

-ÜST ARKA GURUP-

•Üst 1. büyük azı dişlerinin mesio-bukkal yüzlerinden geçen teğet, 2. küçük azı, 1. küçük azı ve kanin dişlerinin labial yüzlerine temas etmelidir. (A)

 Üst 1. büyük azı dişlerinin mesio-bukkal yüzlerinden geçen bir diğer çizgi, bu dişlerin disto-bukkal yüzüne ve 2. büyük azı dişlerinin mesio-bukkal ve disto-bukkal yüzlerine teğet olmalıdır. (B)

 Üst kanin dişlerinin labial yüzlerinin distal köşelerinden arkaya uzanan ve mum şablonları iki parçaya ayıran doğru, arka gurup dişlerin santral oluklarından geçmelidir.

-ALT ARKA GURUP-

 Alt 2. büyük azı dişlerinin mesio-bukkal yüzlerinden geçen teğet 1. büyük azı, 2. küçük azı, 1. küçük azı ve kanin dişlerinin labial yüzlerine temas etmelidir.

 Alt arka gurup dişlerin santral olukları alt alveolar kretlerin tam ortasından geçen çizgi üzerinde olmalıdır. Bir kural olarak söylemek gerekirse: “Şayet ön gurup dişler olmaları gereken yerlerde dizilmişler ise alt kanin dişlerinin tepeleri ile retromolar kabartının ortasını birleştiren çizgi arka gurup dişlerin antero-posterior santral oluklarından geçmelidir.”

III-Alt ve üst gurup dişlerin birbirleri ile ilişkisini gösteren dizim kuralları

 Genel olarak alt ve üst gurup dişlerin kapanışında karşılıklı dişlerin belirli yerleri vardır.

Alt 1. küçük azı dişlerinin distal kenarları, üst 1. küçük azı dişlerinin mesial kenarları ile temas eder. Böylece alt gurup dişler üstten yarım tüberkül kısa sonlanır.

 Üst dişlerin bukkal tüberkülleri alt dişlerin bukkal tüberküllerini örtecek şekilde dizim yapılmalıdır.